مهدی آذرپندار دبیر سی‌ونهمین جشنواره بین‌المللی فیلم کوتاه تهران در نشست رسانه‌ای این رویداد بیان کرد: جشنواره را برگزار می‌کنیم چون قولش را داده‌ایم و با کسی لجبازی نداریم، نباید فیلمسازان را مقابل فیلمسازان قرار دهیم، انصراف هر فیلمی تلخ است اما برگزار نشدن جشنواره تلخ‌تر.
به گزارش سی‌ونهمین جشنواره بین‌المللی فیلم کوتاه تهران، نشست رسانه‌ای این رویداد صبح امروز یکشنبه ۲۴ مهر با حضور مهدی آذرپندار دبیر جشنواره و مدیرعامل انجمن سینمای جوانان ایران و اهالی رسانه‌های داخلی و خارجی در باغ زیبا برگزار شد.
مهدی آذرپندار در ابتدای این نشست بیان کرد: فضا این روزها کمی سوتفاهم برانگیز است و خواهشم این است که وفادارانه‌تر مثل همیشه در انعکاس این نشست برخورد کنید. ما روزی که نشست خبری اول را برگزار کردیم برخی گفتند چرا باید دو نشست خبری داشته باشیم؟ این موضوع البته استاندارد است اما واقعیت این است که لازم بود قبل از انتخاب فیلم‌ها برخی موارد را بگویم و در ادامه شما ما را بسنجید. ما در این دوره وعده جشنواره‌ای با تنوع و گستردگی ژانرها را دادیم و سیاست ما این بود که به این آثار بهای بیشتری بدهیم و گفتیم هیات انتخاب خواهیم داشت و به انتخاب آنها احترام می‌گذاریم و این تلاش را کردیم که سلایق مختلفی در جشنواره حضور داشته باشد. سعی کردیم در این دوره با یکی کردن هیات انتخاب و داوری در بخش‌های مختلف برخی حساسیت‌ها را کمتر کنیم البته تعداد فیلم‌های پذیرفته کمتر شد چون سختگیری از جهت فرمی و تکنیکی و انطباق با تعاریف داشتیم، در بخش مستند و تجربی کاهش اثر داشتیم چون سعی کردیم فیلم‌هایی را انتخاب کنیم که با کیفیت‌تر باشد. بخشی از آنچه گفته بودیم، محقق شد. امروز جشنواره ۱۰ باکس برای فیلم‌های داستانی دارد که آثار آن متنوع است. همچنین ۱۰ فیلم کمدی داریم، در حوزه فانتزی ۹ فیلم داریم و در ژانرهای مختلف فیلم‌های متعددی در جشنواره حضور دارند.
وی در ادامه با اشاره به زمان‌بندی جشنواره در اعلام فیلم‌ها گفت: ما در شهریور قرار بود که لیست فیلم‌ها را اعلام کنیم و امسال یکی از دوره‌هایی بود که این فرایند حاشیه نداشت و اعتراضات بسیار کمتر از ادوار گذشته بود. این نشان می‌داد که روال جشنواره به درستی پی گرفته شده است. این روال داشت با این نظم پیش می‌رفت و همکاران من برنامه‌ریزی‌های دقیقی کرده بودند و قرار بود اتفاقاتی نو و جدید رخ بدهد.
وی ادامه داد: اما اتفاقات اخیر که افتاد از یک جایی به بعد دوستان به نتایجی رسیدند که شاید برگزاری جشنواره در شرایط فعلی کار درستی نباشد. بحث از اینجا شروع شد که عده‌ای تبلیغات ما برای برگزاری را نمادی از عادی سازی اوضاع پنداشتند و فضاهایی علیه جشنواره شروع شد اما قبل از اینکه این انصراف‌ها شروع شود فضای اجتماعی ملتهب‌تر بود با این حال انصرافی به ما نرسیده بود. از هفته گذشته این فضا و تلقی را در اذهان ایجاد کردند که مبنی بر اینکه برگزاری جشنواره به معنای عادی‌سازی امور است. همیشه می‌گفتم جشنواره یک رویداد مستقل است اما چه اتفاقی افتاد که گفتند این رویداد حاکمیتی است؟ البته حتما برای تبلیغ فیلم‌ها روزهای سختی را داریم و ما هم اینطور فکر می‌کنیم. من جمهوری اسلامی را حرم می‌دانم و در این ایام ناراحتم، اماهر طرف این طیف بایستید می‌بینید اتفاقات خوشایند نیست، اگر از زاویه نگرانی برای جمهوری اسلامی هم ببینید، متوجه می‌شوید شرایط خوب نیست. اما سوال این است که آیا در همه شئون حدی از این رخدادها و انصراف‌ها اتفاق است یا نه؟ خیلی از چیزها تعطیل نشده است، اگر قرار باشد جشنواره تحت‌الشعاع این اتفاقات تعطیل شود، ننگ بزرگی است که زیر بارش نمی‌روم، معتقدم تعطیلی این جشنواره اتفاق مناسبی نیست. زیرا گرفتن این تریبون محدود جشنواره و سینما از جوانان خوب نیست، اگر باور داریم جوانان فیلم ساخته‌اند و آثارشان بازتاب جامعه است نمایش این فیلم‌ها قطعا تناقضی با اتفاقات اخیر ندارد.
آذرپندار خاطر نشان کرد: وقتی صحبت از تعویق جشنواره می‌شود، باید بپرسیم تعویق تا کی؟ این سوالی است که من و آقای خزاعی در جلسات مختلف داشتیم. هرگونه تعویقی منجر به برگزار نشدن جشنواره حداقل باید تا یک ماه آینده ممکن شود که آن هم مقدور نیست چون ما مهمانان خارجی را دعوت کردیم، در بخش بین‌الملل ۶۰ فیلمساز داریم که منتظر هستند فیلمشان نمایش داده شود از ماه‌ها پیش به آنها وعده داده شده که قرار است این رویداد برگزار شود. باید به همه این‌ها فکر کنیم. تعویق برای برخی یک ایده اما برای ما کوهی از کارهای اجرایی است. پس هرگونه تعویقی امکان برگزاری جشنواره تا یک ماه آینده را نوید نمی‌دهد ضمن اینکه در آن زمان وارد زمان برگزاری جام جهانی فوتبال، جشنواره سینما حقیقت و… می‌شویم.
وی افزود: بیانیه‌هایی برای حذف سیمرغ فیلم کوتاه و مستند داده شده بود اما با درایت سازمان سینمایی رخ نداد. اگر تا ددلاین تعیین شده جشنواره را برگزار نکنیم، بخش سیمرغ را هم از دست می‌دهیم. تمام بحث ما در جلسات با فیلمسازان این بوده که به یک زمان‌بندی و به اجماعی درباره زمان مناسب برگزاری آن برسیم اما آیا کسی پیش‌بینی از شرایطی دارد که بهتر شود و با حال بهتری فیلم‌ها را ببینیم؟! این را به فیلمسازان هم گفته‌ایم. در اتاق من در انجمن سینمای جوانان ایران به روی دوستان و فیلمسازان همیشه باز است. این گفتگوها برای این نیست که فقط ما به طور مونولوگ حرف بزنیم. انصراف‌ها در شرایطی پیش آمد که ما فیلم‌ها را انتخاب کرده بودیم. به فیلمسازان گفتیم درخواست مکتوب برای انصراف بدهند وقتی این درخواست‌ها رسید، در دبیرخانه درباره‌اش تصمیم می‌گیریم. تا حالا دو فیلم به صورت مکتوب انصراف دادند که یکی تجربی و یکی داستانی است. همچنین دو سه نفر از آنها گفتند از داوری شدن انصراف می‌دهند.
انصراف‌ها از جانب ما تبعاتی ندارد
مدیرعامل انجمن سینمای جوانان ایران تصریح کرد: من سعی کردم با خیلی از فیلمسازان گفتگو کنم، گفتگوی طولانی هم داشتم و رای اکثریت هنوز با کسانی است که می‌خواهند در جشنواره باشند. هر یک فیلمی که کنار می‌کشد، غم‌انگیز است؛ به ویژه وقتی با فیلم‌سازانشان صحبت کنید و بدانید در چه شرایطی کنار کشیدند. متن انصراف آنها را بخوانید و ببینید در چه شرایط ناراحت‌کننده‌ای کنار کشیده‌اند. فشار روی این بچه‌ها زیاد است اما شاید بپرسید آیا تبعاتی دارد؟ به اندازه‌ای که من باید بگویم، می‌گویم انصراف‌ها هیچ تبعاتی نخواهد داشت چون می‌دانم تحت فشار این کار را کردند. خیلی از آنها تهدیدهایی شده‌اند که حس می‌کنند آینده فیلمسازی آنها ممکن است تحت‌الشعاع قرار بگیرند گرچه برخی از آنها مستقل تصمیم گرفتند اما از آنها پرسیدم در شرایط ملتهب‌تر این انتخاب رخ نداد، برخی به آنها زنگ زده بودند و تهدیدشان کرده بودند مثلا تدوینگری هارد فیلم را گرفته بود و گفته بود این را پس نمی‌دهم اگر انصراف ندهید! من از شما خواهش می‌کنم این بچه‌ها را حتی نقد هم نکنید چون می‌دانم تحت چه شرایطی چنین تصمیمی گرفته بودند.
به من نقد کنید نه فیلمسازان انصراف داده
وی ادامه داد: به من انتقاد کنید، این فیلمسازان در شرایط سخت فیلم ساخته بودند. فیلمسازان دارند مورد اهانت قرار می‌گیرند و این خیلی تلخ است اما از آن سو فکر می‌کنم عدم برگزاری جشنواره اتفاق تلخ‌تری است. ما نسبت به تعویق جشنواره نگرانیم چون ممکن است مقدمه‌ای برای برگزار نشدن آن باشد زیرا تقویم سینمایی در نیمه دوم سال فشرده است و تعویق به راحتی ممکن نیست.
دبیر جشنواره سی‌ونهم توضیح داد: حتی متن‌هایی که برخی از فیلمسازان در فضای مجازی نوشته‌اند، قهرآمیز نیست اما واقعا چه زمانی می‌توانیم جشنواره را برگزار کنیم؟! ما هیچ تقابلی با این فیلمسازان نداریم و لجبازی نمی‌کنیم. برای تصمیم آنها احترام قائل هستیم. ما هیچوقت دوستان را تهدید نکردیم و نمی‌کنیم، اما متاسفم برای کسانی که این جوانان فیلمساز را برای حضور در جشنواره تهدید کردند. آن کسی که فضای دو قطبی را ایجاد کرد ای کاش انتقامش را از من می‌گرفت تا فیلمسازان. این جنس فشارها به فیلمسازان برای انصراف از جشنواره در فضای مجازی و تلفنی بزدلانه است.
وی ادامه داد: درست است که مکاتبات بین‌المللی برای برگزار نشدن جشنواره از سوی عده‌ای صورت گرفته و حتی هموطنان ما گفته‌اند جشنواره از اعتبارات بین‌المللی ساقط شود. برخی از این فضا نان می‌خورند. فیلم اولشان موفق نبوده و حالا لیدر شده‌اند. آدم‌هایی داریم که سریال برای تابستان ۶۰ می‌سازند که در تمجید از سپاه پاسداران انقلاب اسلامی است اما به فیلمسازان کوتاه فشار می‌آورند! ما داریم درباره این افراد صحبت می‌کنیم که فیلمسازان را تحت فشار برای انصراف قرار می‌دهند.
قائل به گفتگو هستیم
آذرپندار عنوان کرد: دوستی قبل‌تر پیش من آمد و گفت خواب یکی از مقامات را دیده است اما امروز گوشی خود را برداشته و دوقطبی «باشرف و بی‌شرف» راه می‌اندازد! من معتقد به جمهوری اسلامی هستم و می‌گویم در این وضعیت جشنواره را برگزار نمی‌کنیم که بگوییم عقب‌نشینی نکرده‌ایم بلکه برای این برگزارش می‌کنیم که قولش را داده‌ایم. ما نمی‌خواهیم فیلمساز با فیلمساز تقابل کند. این کار را آن‌وری‌ها می‌کنند. ما فکر می‌کنیم فیلم کوتاه برآمده از اجتماع است. امسال به گواه اکثریت، بسیاری از فیلم‌ها انتقادی و درباره زنان است. چرا باید آنها را پنهان کنیم و نمایش ندهیم؟!
وی افزود: چهار فیلم کوتاه بین‌المللی هم انصراف دادند، یک نفر از ایران به آنها درباره سوابق من گفته است! من اما به سوابق کاری‌ام افتخار می‌کنم، برخی با این حربه‌ها به جشنواره فشار می‌آورند. از میزبانان جشنواره می‌خواهم اگر کسی به لوگوی این جشنواره خون پاشید، از جشنواره دفاع کنند. البته می‌شد تصویر خون به لوگو را پیگیری قانونی کرد اما ما قائل به گفتگو هستیم. انصراف‌ها از جشنواره گرچه جدی است اما تا روز آخر تلاش می‌کنیم دوستان فیلمساز در جشنواره حضور داشته باشند. دبیر جشنواره همچنین توضیح داد: آن روزی که نتوانیم دورهم جمع شویم و صحبت کنیم، روز خطرناکی است. برخی می‌گویند تریبون دادن به فیلمسازان خطرناک است اما من از صحبت نکردن آنها می‌ترسم. فضای جشنواره قرار نیست امنیتی شود، برای یکی دو اتفاقاتی که قرار است بیافتد، نباید کلیت جشنواره را تعطیل کرد.
وی درباره بودجه جشنواره سی‌ونهم نیز گفت: سازمان سینمایی مساعدت‌های لازم را انجام داده است و امسال با توجه به حضورهای داخلی و خارجی بودجه جشنواره افزایش پیدا کرده است. همچنان بر این مبنا هستیم که فیلمسازان استان‌ها را دعوت کنیم تا بیایند. ضمن اینکه پنج استاد برگزیده انجمن سینمای جوانان ایران مهمان ما هستند. وی درباره عدم حضور و همکاری با ایسفا در دوره پیش رو گفت: می‌دانم آنها هم تحت فشار بوده‌اند. با آنها هم گفتگو کردیم. من تصمیم‌شان را می‌فهمم و انتظارم این است که ماجرای برخی از دوستانی را که این دوقطبی را ایجاد و به کیان جشنواره توهین کرده‌اند، پیگیری کنند. ما می‌آییم و می‌رویم. این دوستان فیلم کوتاه هستند که می‌مانند. امیدوارم آنهایی که توهم بزرگتری در فضای فیلم کوتاه دارند به سینمای بلند بروند و دست از سر فیلمسازان سینمای کوتاه بردارند. من دلخوری‌ای از کسی ندارم. آنها معتقدند کلمه «جشنواره» معنای خاصی دارد اما ما هیچ دوره‌ای از این رویداد تلقی جشن نداشته و نداریم هیچوقت هم به این شکل نبوده که یک فضای جشن و سرور در کار باشد، اگر کسی تشویقی شده به خاطر حرفی بوده که به واسطه فیلمش زده و از دل این جامعه برخاسته است.
وی ادامه داد: ما با دوستان ایسفا فضای تقابلی نداریم ولی آنها تصمیم خود را گرفته‌اند که در این دوره نباشند و من آنها را درک می‌کنم. وی درباره آرای مردمی هم توضیح داد: آرای مردمی هم در جشنواره دریافت می‌شود اما مسئولیت آن برعهده صنف نیست.
آذرپندار درباره جریان داوری افراد انصراف داده در جشنواره فیلم کوتاه تهران عنوان کرد: همه آنهایی که متنی جهت انصراف نوشته‌اند به معنای انصراف از داوری نبوده است. می‌گفتند در جشنواره حضور پیدا نمی‌کنیم و این به معنای انصراف از داوری نیست. آنهایی که انصراف از داوری را خواسته‌اند، تعدادشان خیلی کم است. وی درباره نحوه مواجهه با فیلمسازان در جشنواره، افزود: معتقدم هیچ فیلمسازی در این ادوار بابت حضور در پیشگاه افکار عمومی متهم نبوده و نیست. ترجیح می‌دهم با کل واحد بچه‌ها مواجه باشم و نمی‌خواهم من هم دوقطبی خوب‌ها و بدها را ایجاد کنم.
وی درباره کشف حجاب برخی بازیگران از جمله مریم بوبانی و حضورش در فیلم‌های کوتاه و جریان نمایش این آثار گفت: ما فیلم را به خاطر بازیگر کنار نمی‌گذاریم و در این مسائل تابع سیاست‌های بالادستی هستیم. ما در بخش بین‌الملل هم توجهی به فیلم‌های منطقه داشته‌ایم و اتفاقا فیلم‌های خوبی نیز در این بخش از سوی این کشورها داریم. کشورهای صاحب سینما هرکدام بالای ۱۰۰ اثر به جشنواره فرستاده‌اند اما سعی کردیم مرجعیت جشنواره در کشورهای منطقه حفظ شود. فرایند بازبینی فیلم‌های کوتاه در جشنواره خیلی پیچیده است از هیات انتخاب که زحمات و سختی این فرایند را به جان خریدند، تشکر می‌کنم.
دبیر سی‌ونهمین جشنواره بین‌المللی فیلم کوتاه تهران از برگزاری نخستین همایش دانش‌آموختگان انجمن سینمای جوانان ایران در این رویداد خبر داد. وی درباره سهم تولیدات انجمن سینمای جوانان ایران از فیلم‌های حاضر در جشنواره سی‌ونهم گفت: قرار بود ۱۰۰ فیلم داشته باشیم که یک فیلم به دلیل مشکلات فنی نرسید مثل همیشه هم چیزی حدود ۳۰ درصد آثار جشنواره از تولید انجمن است که البته این طبیعی است چون ما سالانه حدود ۵۰۰ فیلم تولیدی داریم. انجمن سینمای جوانان ایران یک تولیدکننده بزرگ در حوزه فیلم کوتاه است اما هیچ فشاری روی هیات انتخاب برای اینکه فیلم‌های انجمن انتخاب شوند، نبوده است. درباره افتتاحیه هم باید بگویم امسال مراسم افتتاحیه را به معنای همیشگی‌اش نداریم که البته ربطی هم به اتفاقات ندارد بلکه برای صرفه‌جویی و مدیریت هزینه‌ها این کار را کردیم. همچنین یکی دو اتفاق جنبی در جشنواره داریم که یکی از آنها رونمایی از کانون دانش‌آموختگان انجمن سینمای جوانان ایران و نخستین همایش آنها است. چون بسیاری از این افراد از انجمن فارغ‌التحصیل شده‌اند و در حال حاضر به جایگاه‌های مختلف و بالایی رسیده‌اند. بدین ترتیب نخستین همایش دانش‌آموختگان انجمن سینمای جوانان ایران پنجشنبه ۲۸ مهر در ایام جشنواره برگزار می‌شود.
آذرپندار در پاسخ به سوالی درباره نمایش و حضور فیلم‌های اقتباسی در بخش‌های مختلف جشنواره بیان کرد: ۱۲ فیلم اقتباسی در بخش‌های مختلف حضور دارند البته اینگونه نبوده که صرف نظر از فرم آنها فقط به خاطر اقتباسی بودن انتخابشان کرده باشیم. در واقع نمی‌خواستیم فقط آمار پر کنیم.
آذرپندار درباره اولویت‌های ژانری و محوریت تنوع آن در دوره سی‌ونهم جشنواره عنوان کرد: اینگونه نبود که فیلم‌ها تنها به دلیل ژانریک بودن انتخاب شوند ولی اگر دو فیلم با کیفیت یکسان داشتیم که یکی در ژانر بود، آن فیلم ژانریک را انتخاب کردیم اما ژانر را به معنای فیلتر در نظر نگرفتیم.
وی درباره شرکت فیلم‌های انتقادی در جشنواره توضیح داد: ما امسال فیلم‌های انتقادی هم در جشنواره داریم، در این دوره کسی احساس نکرد که فیلم‌هایی آمدند جای فیلم‌های دیگر را بگیرند مثلا اعتراضی نشد که یک سری فیلم‌ها فرمایشی شرکت کرده‌اند. ضمن اینکه ما همراهی جامعه فیلم کوتاه را داریم.
وی درباره اینکه چرا با فیلمسازان منتقد تحریم برگزاری جشنواره فیلم فجر در سال ۹۸ صبحت نشد تا با فیلمسازان کوتاه صحبت کنند و آنها سینماگران کوتاه را دعوت به حضور در جشنواره کنند، گفت: من اساسا از فضای قرار گرفتن فیلمساز در برابر فیلمساز استقبال نمی‌کنم. به همه آنهایی که برای ورکشاپ و داوری آمدند گفتیم که اگر بیایید ممکن است تحت فشار قرارتان بدهند. با هیچ‌کس هم چند ماه پیش برای حضور در نشست‌های تخصصی «۳۹-۲۰» صحبت نکردیم اگر کسی چنین گزاره‌ای مطرح می‌کند به دلیل این است تحت فشار بوده. از همه کسانی که هم آمدند و هم به جشنواره نیامدند، تشکر می‌کنم. بزرگترهای سینمای ما می‌توانستند و بیایند و از فیلمسازان کوتاه دعوت کنند اما این موضوع هم خود شاید حاشیه‌هایی برایشان داشت و ما به این دلیل از آنها چنین چیزی نخواستیم.
آذرپندار در پاسخ به سوال یکی از رسانه‌های خارجی حاضر در نشست مبنی بر حضور فیلم‌هایی از کشور عراق در جشنواره گفت: متاسفانه این جشنواره چندان در عراق شناخته شده نیست و امیدوارم به واسطه سفر آقای خزاعی به آن کشور، جشنواره در عراق گسترده تر شناخته شود اما از این کشور فیلم در بخش بین‌الملل جشنواره داریم.
وی با بیان اینکه تصویب شده بوده است انجمن سینمای جوانان ایران دوبرابر شود، درباره برنامه‌های مختلف برای برگزاری جشنواره در فضای کنونی جامعه توضیح داد: بحث ما اصلا امنیتی کردن فضا نیست، چنین مسأله‌ای اصلا وجود ندارد. دوستانی فکر می‌کنند من دوست داشته‌ام جشنواره را در این وضعیت برگزار کنم بالاخره برگزاری این رویداد برای من هم مسئولیت دارد اما ما هم هزینه می‌دهیم و فکر می‌کنم می‌ارزد که جشنواره حواشی داشته باشد اما بیاییم و آیین صله رحم فیلم کوتاه را به جا بیاوریم زیرا اگر همدیگر را نبینیم، سوءتفاهم‌ها بیشتر می‌شود. اتفاقا رادیکال‌ترین رخداد همین نیامدن فیلمسازان است.
وی عنوان کرد: جشنواره ما امروز در اروپا بیشتر شناخته شده‌است تا کشورهای منطقه، گویا کشورهای منطقه کمی بی‌خبرند و باید مراودات ما افزایش پیدا کند. خوشبختانه جشنواره به اندازه خوبی در سطح بین‌المللی مطرح شده است.
مدیرعامل انجمن سینمای جوانان ایران در پایان درباره انصراف استادان نشست‌های تخصصی «۳۹-۲۰» جشنواره نیز بیان کرد: با وجود انصراف سه نفر اما حالا هم به اندازه کافی اسامی بزرگ در این جشنواره داریم، نیازی به جایگزینی ندیدیم و اگر کسی جایگزین شود، در طی جشنواره رخ می‌دهد. باید بگویم به طور کلی سه انصراف از نشست‌ها داشتیم و همچنان استادان گرانقدری در نشست‌های تخصصی ۳۹-۲۰ حضور خواهند داشت و من ممنونم که برخی این فشارها را تحمل کرده‌اند و همچنان حضور دارند.
سی‌ونهمین جشنواره بین‌المللی فیلم کوتاه تهران ۲۷ مهر تا ۲ آبان ۱۴۰۱ در پردیس سینمایی ملت برگزار می‌شود.
عکس از امیرحسین غضنفری
