بزرگترین حق مستندساز داشتن آزادی بیان است

بزرگترین حق مستندساز داشتن آزادی بیان است

در سومین نشست بررسی آثار مستند بخش مسابقه ملی مطرح شد

یک کارشناس امورحقوقی در علوم ارتباطات گفت: بزرگترین حق مستندساز داشتن آزادی بیان است که در واقع فراتر از یک حق، و یک اصل است.

به گزارش ستاد خبری جشنواره فیلم کوتاه تهران، دومین نشست بررسی آثار مستند مسابقه ملی با حضور مازیار فکری ارشاد؛ مجری، علیرضا حسینی؛ منتقد، مهدی کوهیان؛ کارشناس امور حقوقی در ارتباطات و فیلمسازان مستندهای به نمایش درآمده در روز سوم سی و سومین جشنواره بین المللی فیلم کوتاه تهران برگزار شد.

«برد» یک مستند اجتماعی نیست! 

اولین مستند بررسی شده در این نشست «برد» به کارگردانی حمید جعفری بود. فیلمی که به گفته فکری ارشاد پس از نمایش روز گذشته‌اش در جشنواره فیلم کوتاه تهران واکنش‌های بحث برانگیزی در میان تماشاگران ایجاد کرده است.

جعفری با اشاره به چگونگی شکل گیری ایده ساخت این مستند گفت: هشت سال پیش با دیدن گزارشی از شبکه خبر از ماجرای زنی در یکی از روستاهای استان هرمزگان خبردار شدم. زنی که هر روز سنگ می شکند تا از این طریق معاش خانواده اش را تامین کند.

وی افزود: در «برد» سعی کردم تا  تلاش این زن را به تصویر بکشم. با وجود اینکه محل زندگی این زن لوکیشن های جذابی داشت که می توانستم از آنها در مستند بهره بگیرم اما هر آنچه مرا از تمرکز بر این تلاش دور می کرد، نادیده گرفتم. برای ساخت این مستند دو بار به منطقه سفر کردم تا بتوانم آن را به خوبی شناسایی کنم. فیلمبردای هشت روز طول کشید.

کارگردان مستند «برد» بر تفاوت این مستند با مستندهای اجتماعی تاکید و بیان کرد: همه وقتی متوجه موضوع این مستند می شوند، توقع دارند حتما با یک مستند اجتماعی روبرو شوند. اما من سعی کردم با چنین سوژه ای برخوردی متفاوت از مستند اجتماعی کنم که سایه‌اش بر سینمای مستند ما سنگینی می کند. پس به هیچ وجه برای روایت زندگی آن احساساتی برخورد نکردم.

در ادامه حسینی ضمن تمجید از «برد» که چندی پیش جایزه ویژه ای از هیات داوران جشن خانه سینما گرفت، درباره آن گفت: فیلم را خیلی دوست دارم چراکه کم دیالوگ است، تصاویر، میزانسن‌ها و تعلیق‌های بسیار خوبی در آن دیده می شود. سینما و تصویر به بهترین نحو در این فیلم حرف می زند و هیچ ناگفته ای  را در فیلم باقی نمی گذارد.

این منتقد ابراز اطمینان کرد: مطمئنا «برد» از این پس موفقیت‌های بیشتری چه در جشنواره های داخلی و چه خارجی کسب خواهد کرد.

«پست سیزده» سختی کار سیم بانی را روایت می کند 

در ادامه امین موسوی و حسین درازی، کارگردانان «پست سیزده» پشت تریبون قرار گرفتند و هریک درباره ساخت این مستند که روایتگر یک شغل ناشناخته است، از تجربیات خود گفتند.

درازی ضمن بیان اینکه مستندساز نیست و این اولین ساخته او در قالب مستند است، گفت:  ابتدا قرار بود یک فیلم کوتاه داستانی بسازیم. اما با شنیدن خبری از رادیو مبنی بر اینکه   یک سیم بان بر اثر برق گرفتگی جان خود را از دست داده است،  کنجکاوی ام برانگیخته شد تا در باره این موضوع تحقیق کنم.

وی افزود:  یک سال ساخت «پست سیزده» به طول انجامید و با وجود موانع زیادی که بر سر راهمان ایجاد شد، در نهایت این مستند در شرایط بسیار سخت و در دمای بیست درجه زیر صفر ساخته شد.

موسوی هم درباره مستند مشترکش با درازی اظهار کرد: هدف اصلی مان این بود در این مستند سیم‌بانی به عنوان یکی ازمشاغل ناشناخته را معرفی کنیم و مشکلات این شغل را به تصویر بکشیم. کار اولمان بود و در تدوین سعی کردیم فیلم منسجمی از آب در بیاید.

حسینی ضمن تبریک به سینمای جوان اردبیل که متولی ساخت «پست سیزده» بوده است، بیان کرد: انجمن سینمای جوان اردبیل در سال‌های اخیر فیلم های خیلی خوبی را تهیه‌کنندگی کرده است، که تاکنون شاهدش بوده ایم. نمونه اخیر آن هم همین مستند است. پیشنهاد من برای بهتر شدن «پست سیزده» با وجود آنکه قصه درونی و بیرونی خوبی دارد، این است که فیلم مجددا تدوین شود. درجاهایی کمی شبیه گزارش شده است که البته به نظرم خوب است.

«گذر از غبار»؛ روایت تاثیر فراز و نشیب‌های تاریخی بر مردمان امروزی عراقی 

در ادامه فرشاد اکتسابی که ساخت مستندهای بسیاری را در کارنامه دارد و این روزها با مستند «گذر از غبار» در جشنواره سی و سوم فیلم کوتاه تهران حاضر است، درباره آخرین اثر مستندش گفت:  چندی پیش مجموعه ای برای تلویزین عراق ساختم که درباره تاریخ کشورعراق بود. «گذر از غبار» در واقع کلیپی بود از آن مجموعه که تبدیل به یک مستند شد.

این مستندساز افزود: در این مستند قصد نداشتم تاریخ عراق را بیان کنم بلکه می خواستم تاثیر این فراز و نشیب های فراوان تاریخی را بر حال و هوای امروز عراق نشان دهم. بیشتر سعی کردم یک ارتباط حسی با مخاطب برقرار کنم تا ارتباط عقلی و دادن اطلاعات محض.

فکری ارشاد، اکتسابی را به عنوان یکی از نقد پذیرترین مستندسازانی معرفی کرد که تا به حال شناخته است و حسینی هم درباره او گفت: اکتسابی در این مستند بلند فکر کرده و این فکر را به درستی به تصویر کشیده و از پس این کار به خوبی برآمده است.

«در حصار» مستندی ارزشی درباره جنگ سوریه

در ادامه محسن اردستانی، کارگردان «در حصار» با اشاره به چگونگی شرایط ساخت این مستند گفت: سال ٩٣ که برای  اولین بار به سوریه رفتم و رزمندگان را از نزدیک دیدم، ایده ساخت این «در حصار»  به ذهنم رسید. این را بگویم که شرایط ساخت فیلم در سوریه با عراق تفاوت چشم گیری دارد و در سوریه شرایط خیلی سخت تر است.

وی ادامه داد: با وجود آنکه چندین بار دوربینمان را گرفتند و مشکلاتی زیادی برایمان به وجود آوردند اما در نهایت این مستند را ساختم. البته که حتما دوباره به سوریه سفر خواهم کرد و مستندهای بیشتری خواهم ساخت چرا که حرف‌های ناگفته زیادی هنوز از آنجا باقی مانده است.

حسینی «در حصار» را یک مستند ارزشی دانست است که پیام خود را آشکارا بیان می کند. این منتقد افزود: ریتم تند مناسبی داشت و از زمان به خوبی استفاده کرده بود اما به نظرم  گفتگوی میان روحانی و یک شخص دیگر زاید بود و فیلم را شعاری کرده و از ریتم انداخته بود.

نشان دادن تصاویر بدون اجازه اشخاص در مستندها حقوق آنها را نقض می کند 

بخش دوم این نشست با حضور کوهیان به بحث پیرامون مسائل حقوقی سینمای مستند ایران اختصاص یافت. کوهیان در ابتدای بحث با طرح این پرسش که «اولین حق و اولین تکلیف یک مستندساز چیست؟» بزرگترین حق او را داشتن آزادی بیان دانست که در واقع فراتر از یک حق، و یک اصل است.

وی افزود: اصل چیزی است که از ازل وجود داشته و قابل نقض نیست. اولین تکلیف مستندساز هم در اثری که تولید می کند این است که از آزادی بیان پاسداری کند و اجازه دهد تا آن تداوم داشته باشد اما متاسفانه در چند سال اخیر مستندسازان این امر را نادیده می‌گیرند و حقوق دیگران را رعایت نمی کنند و با نشان دادن تصاویری بدون اجازه حقوق آنها را نقض می کنند.

این کارشناس ارشد حقوق ارتباطات ادامه داد: از آنجا که در حقوق استفاده از هر کلمه بار معنایی جداگانه دارد، عنوان سینمای مستند عنوان درستی نیست و نباید از کلمه مستند در کنار سینما استفاده شود چرا که مستند گونه‌ای است میان رشته ای که هم هنر است هم رسانه. مستندساز هم، هم یک هنرمند است هم فعال رسانه. مستند یکسری حقوق و تکالیف منحصر به خود دارد و مستندساز باید بیشتر از یک هنرمند مورد حمایت قانونی قرار گیرد.

کوهیان در پایان یادآور شد: اگر کارگردانی می خواهد زمانی که فیلمش در آینده دارای جوایز جشنواره ای و یا دیگر منافع مادی و معنوی  شد، او هم از آنها بهره مند گردد، حتما باید این شرایط را روز اول در قرارداد اولیه اش با تهیه کننده ذکر کند.

نشست های بررسی آثار مستند بخش مسابقه ملی تا ۲۳ آبان هر شب ساعت ۲۱:۳۰ در سالن ۲ پردیس چارسو برگزار می شود.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *